Arboretum to ogród botaniczny, który kolekcjonuje rośliny drzewiaste w celu ukazania ich piękna i różnorodności, zajmuje się także prowadzeniem badań naukowych i edukacją przyrodniczą.

Historia Arboretum sięga roku 1983 roku kiedy huraganowe wiatry wyłamały i wywróciły część drzew znajdujących się w drzewostanie nasiennym. Spadek poziomu wód gruntowych, powstanie naturalnych luk i szkodniki wtórne dodatkowo osłabiły drzewa, przez co las przestał pełnić funkcje drzewostanu wyłączonego.

Atrakcyjna lokalizacja, rosnące potrzeby społeczne i chęć ochrony zainspirowały leśników z Polskiego Towarzystwa Leśnego do utworzenia w tym miejscu niewielkiego Arboretum. Był to rok 1989. Przy współpracy z naukowcami i pracownikami innych ogrodów botanicznych opracowano założenia zagospodarowania terenu. Pierwsze drzewa i krzewy posadzono w 1990 roku. 65 sadzonek różnych gatunków przekazane zostały  przez Arboretum SGGW w Rogowie. W następnych latach szybko przybywało kolejnych okazów.

Arboretum podzielone jest na działy:

• Dział flory polskiej - kolekcja drzew i krzewów liczą ok. 300 gatunków i odmian Jest to jedna z najpiękniejszych i najliczniejszych kolekcji drzew i krzewów gatunków rodzimych występujących w Polsce.
• Część kolekcyjna - kolekcje drzew i krzewów liczą ponad 700 gatunków i odmian. Najbardziej licznie reprezentowane są: klony (ponad 30 gat.), irgi (29 gat.) oraz suchodrzewy i róże dziko rosnące. Bogate są kolekcje jałowców, świerków, jodeł, i innych gatunków iglastych.
• Las naturalny - jest to najciekawszy przyrodniczo fragment wiekowego lasu naturalnego z drzewami pomnikowymi

Jak większość ogrodów botanicznych Leśne Arboretum Warmii i Mazur spełnia trzy zasadnicze funkcje: edukacyjną, naukową i społeczną. Niewielka odległość do wojewódzkiego miasta sprawia, że głównym celem jest edukacja społeczeństwa.

Arboretum w Kudypach stale się rozwija, w roku 2011 powstała kolejna atrakcja edukacyjna - Lapidarium geologiczne, czyli kolekcja kamieni i głazów narzutowych z terenu Warmii i Mazur.

Najnowszą inwestycją Nadleśnictwa Kudypy jest Izba Edukacyjna. W nowym budynku Arboretum możemy znaleźć kącik przyrodniczy ukazujący piękno przyrody kudypskich lasów, jego roślinność i żyjące tu zwierzęta. W pozostałej części znajdują się eksponaty historyczne związane z pracą leśników oraz wystawa geologiczna. Nowo otwarty obiekt ma być miejscem, gdzie dzieci i młodzież w przyjazny i ciekawy sposób będą poszerzać swoją wiedzę o przyrodzie.

Bogata oferta Nadleśnictwa, dobrze wyposażone zaplecze edukacyjne oraz wyjątkowa możliwość poznawania przyrody poprzez obserwacje sprawia, że Arboretum jest bardzo atrakcyjnym miejscem do organizowania zielonych lekcji i wycieczek szkolnych. Dla lokalnych mieszkańców jest to miejsce gdzie można uciec od zgiełku miasta i odpocząć na łonie natury. Spacery wśród zielonych ścieżek dają możliwość relaksu i odprężenia.

Każda pora roku w ogrodzie jest ciekawa i inna, jednak szczególnie ciekawie jest w kwietniu, maju i czerwcu, kiedy można obserwować kwitnące magnolie, kolorowe różaneczniki i piękne azalie.

Zapraszamy wszystkich przyjaciół lasu do odwiedzania

Leśnego Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach.

W sezonie tj. od 15 kwietnia do 31 października

Arboretum jest czynne codziennie (również w niedziele i święta) w godzinach:

kwiecień 9.00 - 18.00

      maj  9.00-18.00

czerwiec 9.00 -20.00

    lipiec 9.00-20.00

sierpień 9.00-18.00

wrzesień 9.00-18.00

październik 9.00 - 18.00     

Bilety wstępu do Arboretum:

•     Bilet ulgowy – 7.00 zł

•     Bilet normalny – 10.00 zł

•     Karta Dużej Rodziny bilet ulgowy – 5.00 zł

•     Karta Dużej Rodziny bilet normalny – 8.00 zł

•     Karnet ulgowy  - 20.00 zł

•     Karnet normalny – 30.00 zł

•     Opłata za wykonanie zdjęć okolicznościowych – 70.00 zł

•     Opłata za przewodnika ( 1h, grupa do 50 osób) – 70.00 zł

Chęć otrzymania faktury VAT nalezy zgłosić pisemnie na adres p.rutkowska@olsztyn.lasy.gov.pl wraz z danymi potrzebnymi do wystawienia faktury oraz określeniem ilości i rodzaju biletów. Fakturę wystawiamy po otrzymaniu przelewu  na rachunek bankowy  Nadleśnictwa Kudypy nr  23 2030 0045 1110 0000 0046 7910. Istnieje mozliwość wystawienia faktury pro-forma.

Zapraszamy na wirtualny spacer po Arboretum -> start

Uwaga!!!

przed przyjazdem do Arboretum pobierz mobilny przewodnik na smartfona z systemem Android !!!

Leśne Arboretum - mobilny przewodnik

Kontakt:
tel. 89 527 90 90 - biuro Nadleśnictwa

 tel. 510 990 316 - kasa Arboretum

Kierownik Arboretum:
e-mail: p.rutkowska@olsztyn.lasy.gov.pl

tel. 510 990 317
 
Jak dojechać?

trasa Olsztyn - Ostróda, 4 km od Olsztyna

Witold Szumarki ( 1946-2017 ). Inżynier leśnictwa, absolwent SGGW, magister prawa i administracji po UMK w Toruniu. Przez blisko 47 lat pracownik Lasów Państwowych. Prawdziwy miłośnik przyrody, edukator leśny, społecznik. W leśnych kręgach znany przede wszystkim jako współtwórca i opiekun Leśnego Arboretum Warmii i Mazur im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Kudypach k. Olsztyna.

O tym jak bardzo przez całe swoje życie związany był z przyrodą, jak wielką satysfakcję sprawiała mu praca w lesie i dla lasów wspomina w swojej  autobiografii która zamieszczona została w monografii Nadleśnictwa Kudypy „ Dzieje kudypskiego lasu” której był współautorem.

„Moja miłość do przyrody rodziła się w lasach, konkretnie w Puszczy Białowieskiej. Pochodzę z rodziny budników, jak nazywano ludzi mieszkających w tzw. budach, czyli prowizorycznych domach urządzonych w ziemi. Pod koniec XVIII wieku baron Tyzenhaus sprowadził ich do zagospodarowania puszczy wprost z Mazowsza, stąd zwano ich również Mazurami. Byli to specjaliści od potażu, i smoły pozyskiwanej z puszczańskiego drewna. Mój ród takie ma właśnie korzenie, a większość Szumarskich przez setki lat była związana z lasem. Kim zatem mógłbym zostać, jeśli nie leśnikiem?

Ostatnia zawierucha wojenna, oprócz ogromnych tragedii, wywołała prawdziwą wędrówkę ludów i zamieszanie demograficzne. Dotknęło to również moich rodziców, którzy jako młodzi ludzie zostali wywiezieni na przymusowe roboty do Niemiec. Wojnę spędzili pracują koło Hanoweru, a po wyzwoleniu ich w 1945 roku przez Amerykanów, wzięli ślub. Po opuszczeniu Niemiec zamieszkali w Szczecinie, a w 1946 roku przenieśli się do Suwałk. Tam spędziłem dzieciństwo. Tradycje rodzinne i kontakty z krewnymi mieszkającymi we wsi Budy w Puszczy Białowieskiej miały wpływ na moje dalsze decyzje i po skończeniu podstawówki nie miałem żadnych wahań: w 1960 roku zdałem egzamin do Technikum Leśnego, oczywiście – w Białowieży. To były czasy, gdy mogłem wybrać fundatora, który finansuje moją edukację i pobyt w internacie w zamian za podjęcie później u niego pracy. Po dwóch latach nauki, czyli w 1962 roku zawarłem taką umowę z Okręgowym Zarządem Lasów Państwowych w Olsztynie. Po skończeniu szkoły w 1965 roku znalazłem się w samym sercu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w Nadleśnictwie Borki koło Giżycka, w Puszczy Boreckiej, gdzie zaczynałem jako praktykant. Potem upomniała się o mnie armia, a po skończeniu służby w jednostkach Wojska Polskiego stacjonujących w Olsztynie, wróciłem do ukochanych lasów. Pracowałem już jako leśniczy w Nadleśnictwie Dłużek, obecnie Jedwabno, gdy w 1973 roku zostałem „zwerbowany” do pracy w administracji państwowej. Jako 27-latek zostałem naczelnikiem gminy w Wielbarku, a potem pełniłem funkcję naczelnika miasta i gminy w Górowie Iławeckim. Ten dziesięcioletni okres wspominam jak czas sprawdzania siebie w poważnych sytuacjach, w rolach człowieka odpowiedzialnego za podejmowane decyzje. Na pewno była to dobra szkoła życia. Trudno mi mówić o sukcesach i porażkach, ale faktem jest, że obie jednostki uzyskały tytuł mistrza gospodarności: Wielbark w 1978 roku, zaś dwa lata później – Górowo Iławeckie. Jednak los bywa przewrotny, bo w 1983 roku zostałem uznany jako „nierealizujący polityki PZPR” i zdegradowany ze stanowiska naczelnika miasta i gminy. Wtedy przygarnął mnie ówczesny dyrektor OZLP w Olsztynie Adam Szczerba, który zaproponował mi objęcie funkcji nadleśniczego w Nadleśnictwie Górowo Iławeckie. Jeszcze przed moim przyjściem, 2 listopada 1981 roku potężny huragan doszczętnie spustoszył górowską knieję. Górowski las wyglądał jak pobojowisko, jakby dotknął go kataklizm po upadku tanguskiego meteorytu. Według pierwszych szacunków zniszczeniu uległo kilkadziesiąt tysięcy metrów sześciennych drewna na kilkuset hektarach lasu! A tu zaraz wybuchł stan wojenny. Trzeba było jednak się z tym problemem zmierzyć. Wspólnym wysiłkiem udało nam się doprowadzić górowskie lasy do „stanu używalności”, choć jeszcze długo trzeba było drzewostan odnawiać. Miałem w tym osobistą satysfakcję, bo do Górowa przyjechał minister leśnictwa Waldemar Kozłowski i dyrektor naczelny Lasów Państwowych Jerzy Smykała. Za wielki wysiłek włożony w odnowienie górowskich lasów uroczyście przypięto mi do klapy zielonego munduru Złoty Krzyż Zasługi.

Czas transformacji miał jednak nowe wymagania, a że nie posiadałem wyższego wykształcenia leśnego, a tylko dyplom ukończenia wydziału prawa i administracji UMK w Toruniu i niedokończone studia magisterskie na wydziale rolnym ART w Olsztynie, więc w 1992 roku zostałem odwołany ze stanowiska nadleśniczego w Górowie Iławeckim. Później ukończyłem jednak studia magisterskie na wydziale leśnym SGGW w Warszawie, choć już wcześniej zaproponowano mi pracę w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie. W latach 1993–1996 pracowałem tam jako urzędnik. Dyrektorem RDLP był już wtedy Alfred Szlaski. Natomiast jego poprzednik Jan Skabara, w 1995 roku został nadleśniczym w Kudypach. Nowy nadleśniczy dobrze znał mnie osobiście: moje doświadczenie i umiejętności zawodowe, zaproponował mi więc pracę w Kudypach na stanowisku inżyniera nadzoru. Nie ukrywam, że jako „terenowca” zajęcie urzędnicze nie bardzo mnie pociągało, więc tym chętniej zgodziłem się na przeniesienie.

W 1996 roku zaczęła się moja przygoda z Nadleśnictwem Kudypy, o którym wiedziałem, że jest interesujące z wielu względów, również z powodu swego położenia blisko Olsztyna. Podjąłem pracę na odpowiedzialnej funkcji inżyniera nadzoru, czyli zajmowałem się rozliczeniami i kontrolą wykonania zadań gospodarczych, ale prowadziłem także sprawy ochrony przyrody i przeciwpożarowej. Trafiłem na początek nowego rozdziału w działalności Lasów Państwowych, które zaczęły szerzej otwierać się na oczekiwania społeczne, stawiać na edukację i upowszechnianie wiedzy o lesie i leśnictwie. Nadleśnictwo Kudypy już od pewnego czasu przymierzało się do urządzenia arboretum czyli ogrodu  dendrologicznego - miejsca, w którym hoduje się i prowadzi badania nad drzewami i krzewami. Teren pod arboretum w Kudypach został wyznaczony przy drodze krajowej nr 16 Olsztyn – Ostróda,  tuż za rogatkami stolicy regionu, a więc w miejscu niezwykle dogodnym do zwiedzania. Na prośbę Zygmunta Trocińskiego, prof. Tumiłowicz  w 1991 roku opracował program i projekt zagospodarowania terenu pod przyszłe arboretum. Wyznaczony obszar udało się ogrodzić. W 1992 roku wykonano pierwsze nasadzenia drzew, a konkretnie posadzono 65 sztuk kilku egzotycznych gatunków drzew i krzewów. Wieści o pomyśle utworzenia arboretum dotarły również do mnie, wywołując moje zainteresowanie i wtedy pomyślałem sobie, że mógłbym się tym zająć. W 1997 roku, już jako inżynier nadzoru Nadleśnictwa Kudypy miałem zaszczyt uczestniczyć w  Kongresie Leśników Polskich, piątym takim wydarzeniem w całej historii Lasów Państwowych. Udało mi się porozmawiać tam z prof. Tumiłowiczem, którego zapytałem, czy nie moglibyśmy wrócić do tematu arboretum i czy by nie zechciał nas wspomóc swoją wiedzą i doświadczeniem. Profesor podtrzymał wcześniejszą deklarację i to był dobry punkt wyjścia do kontynuowania dzieła. Wspólnie z nadleśniczym Skabarą zorganizowaliśmy spotkanie z udziałem zainteresowanych osób, określając zakres i sposób urządzenia obiektu. Była jesień 1997 roku i to właśnie ten moment można uznać za kontynuację bądź oficjalny początek arboretum w obecnym wydaniu. Obejrzeliśmy teren, przedstawiłem koncepcję zagospodarowania arboretum i wtedy zapadła decyzja: „No to bierzemy się do roboty!”. Robota mniej więcej polegała na tym, że od roboty byłem ja, oczywiście przy wsparciu Nadleśnictwa, natomiast merytorycznie mieli mi pomagać prof. Czesław Hołdyński i jego pracownicy z Katedry Botaniki, a także osobiście prof. Jerzy Tumiłowicz.. To wybitny dendrolog, zarówno jako naukowiec jak i praktyk, którego nazywam ojcem polskich leśnych arboretów. Tak narodziło się Arboretum. Dwa lata później wymyśliłem, że jego nazwa będzie brzmiała: Arboretum Warmii i Mazur.

Przy tworzeniu kolekcji i urządzaniu arboretum dużo pomógł mi prof. Jerzy Tumiłowicz, który wprowadził mnie w sekretny świat dendrologii, świat ogrodów botanicznych i arboretów.  Dzięki niemu poznałem wielu uznanych w kraju dendrologów ,botaników architektów krajobrazu a także pozyskałem  przyjaciół  wśród dyrektorów i pracowników ogrodów botanicznych i arboretów w kraju. Tak nawiązane znajomości spowodowały, że otworzyły się przede mną drzwi do wszystkich ogrodów, odwiedzałem je i przywoziłem stamtąd pierwsze sadzonki. Nasadzenia to początek. Dalszy etap to ich utrzymanie i pielęgnacja. W 1999 roku Arboretum stało się pełnoprawnym członkiem Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce. W pewnym momencie moja aktywność w tym organie została doceniona i jedną kadencję (2006-2010) byłem wiceprzewodniczącym Rady. Obecnie, po przejściu na emeryturę jestem honorowym członkiem tej organizacji, która zrzesza dyrektorów i kierowników ponad 30 takich placówek w kraju. Nieco później nasze arboretum zostało członkiem Międzynarodowej Organizacji Ogrodów Botanicznych BGCI (Botanic Gardens Conservation International). W 2005 roku Arboretum w Kudypach formalnie stało się ogrodem botanicznym. Pierwszym w regionie! Zadecydował o tym minister środowiska, który 18 października 2005 roku uznał, że Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Nadleśnictwie Kudypy spełnia wymogi ogrodu botanicznego. W 2006 roku nasze arboretum było już znane w regionie i kraju, o czym świadczy zdobyty wówczas tytuł Najlepszej Usługi Turystycznej Warmii i Mazur.

Zdobyta w pierwszych latach działalności opinia o naszym arboretum utrzymuje się do dnia dzisiejszego, co potwierdza kolejna nagroda w konkursie na najlepszą usługę turystyczną za rok 2013. To wyróżnienie przyznała kapituła z udziałem marszałka województwa, natomiast rok wcześniej organizacje turystyczne wyróżniły ogród botaniczny w Kudypach  tytułem najlepszego obiektu turystycznego Warmii i Mazur. Przyznano też statuetką „Zielony Laur” w konkursie firmowanym przez Ministerstwo Środowiska. Zaś organizacja ekologiczna Klub Gaja przyznała nagrodę „Czarodziejskiego Drzewa”. Miałem i ja osobistą satysfakcję, gdy w 2010 roku otrzymałem renomowany tytuł Srebrnego Inżyniera, przyznany w plebiscycie „Przeglądu Technicznego”. Nie liczę już innych odznaczeń i tytułów, których przez te lata się nazbierało. W 2011 roku przeszedłem na zasłużoną emeryturę, jaka należała mi się pod 47 latach uczciwej pracy, w zdecydowanej większości w leśnictwie. Jednak nadal bywam w Kudypach, interesuję się zmianami, jakie tutaj następują, a jako przewodniczący koła Towarzystwa Przyjaciół Lasu „Las Kudypski” często organizuję wspólne wydarzenia edukacyjne z moimi byłymi współpracownikami z Nadleśnictwa (…)”

Witold Szumarski za swoją pracę nagrodzony został wieloma odznaczeniami i tytułami. Do najważniejszych należą: Brązowy Krzyż Zasługi (1974r.), Zasłużony dla Warmii i Mazur (1975 r.) Zasłużony dla leśnictwa (1985r.), Zloty Krzyż Zasługi (986r.)

Zmarł 12 listopada 2017 r. po ciężkiej chorobie. Do końca swoich dni pozostał osobą aktywną, udzielającą się w edukacji leśnej, pełną pasji i miłości do przyrody.