Lista aktualności Lista aktualności

Czyrenie (Phellinus spp.)

Czyrenie, to grupa grzybów nadrzewnych zaliczanych do rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae). Organizmy te wykazują głównie pasożytniczy charakter, jednakże w wielu przypadkach są także saprotrofami, czyli organizmami rozwijającymi i żywiącymi się na martwych szczątkach roślinnych.

Owocniki czyreni kształtem przypominają kopytowate lub konsolowate twory. Z reguły są one przyrośnięte bokiem do podłoża, choć zdarzają się owocniki rozpostarte, czyli takie, które przypominają plamę rozlanej, stwardniałej substancji. Miąższ owocników jest twardy, jego struktura przypomina korek, a barwą zbliżony jest do koloru dojrzałych nasion kasztanowca. Cechą charakterystyczną czyreni jest to, że miąższ owocników ciemnieje pod wpływem działania wodorotlenku potasu (KOH). Spodnia część owocników, czyli tzw. hymenofor jest zbudowana z rurek o niewielkich rozmiarach, a ich barwa różni się w zależności od gatunków czyreni i wieku ich owocników.

 

Na całym świecie występuje około 30 gatunków czyreni, z czego w Polsce znane są 24 gatunki. Pośród czyreni, najczęściej występującym gatunkiem w naszym kraju jest czyreń ogniowy (Phellinus igniarius).

 

Huba ogniowa, bo tak też nazywany jest ten grzyb, występuje niemalże wszędzie. W lasach, zadrzewieniach przydrożnych i parkach, oraz w wielu innych miejscach, tam gdzie znajdzie żywiciela. Poraża ona w pełni żywe, niczym nieosłabione drzewa liściaste, głównie takie gatunki jak wierzba, grab, klon, topola, wiąz, a także olszę, jarząb i jabłoń.

 

Owocniki tego grzyba są wieloletnie. Wyrastają na pniach, a także na gałęziach przeważnie pojedynczo, ale można spotkać je też rosnące w niewielkich skupiskach. Twory ogniowej huby mogą osiągać dość pokaźne rozmiary, nawet do 35cm szerokości i 20cm grubości.

 

Czyreń ogniowy podobnie jak i pozostałe grzyby nadrzewne ma dwa oblicza. Z jednej strony, grzyb za sprawą swojego rozwoju i działania jego enzymów, przyczynia się do rozkładu drewna. Tym samym odgrywa on ważną rolę w procesie obiegu materii i przepływu energii w ekosystemie. Z drugiej strony grzyb ten jest także organizmem pasożytniczym. Atakując zdrowe drzewa przyczynia się najpierw do powstania intensywnej, białej zgnilizny drewna, a następnie do całkowitego zamarcia drzewa. Tym samym przejawia się jego negatywne, ważne dla człowieka znaczenie tego grzyba. Objawia się ono tym, że zaatakowane przez czyrenia ogniowego drzewa ulegają rozkładowi, w efekcie czego rozpadają się i mogą stanowić zagrożenie dla ludzi przebywających w pobliżu takich drzew. Takie sytuacje mogą okazać się szczególnie niebezpieczne w przypadku drzew rosnących przy drogach i w zadrzewieniach śródmiejskich.

 

Grzyb ten ma jeszcze inne znaczenie, dzięki któremu zawdzięcza swoją nazwę. Odpowiednio przygotowane, dobrze wysuszone owocniki, podobnie jak owocniki hubiaka pospolitego, mogą posłużyć jako tzw. hubka, która służy do rozpalenia ognia. Stąd też grzyba tego określa się jako czyreń ogniowy, huba ogniowa, czyr ogniowy, czy też żagiew płomienna lub ogniowa. Obecnie zaleta ta wykorzystywana jest jednak rzadziej niż w dawniejszych czasach. Zastosowanie te używane jest bardziej z ciekawości, aniżeli z konieczności.