Wydawca treści
Polskie lasy
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
Polska jest w europejskiej czołówce, jeśli chodzi o powierzchnię lasów. Zajmują one 29,2 proc. terytorium kraju, rosną na obszarze 9,1 mln ha. Zdecydowana większość to lasy państwowe, z czego prawie 7,6 mln ha zarządzane jest przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
W Polsce lasów wciąż przybywa. Lesistość kraju zwiększyła się z 21 proc. w roku 1945 do 29,2 proc. obecnie. Od roku 1995 do 2011 powierzchnia lasów zwiększyła się o 388 tys. ha. Podstawą prac zalesieniowych jest „Krajowy program zwiększania lesistości", zakładający wzrost lesistości do 30 proc. w 2020 r. i do 33 proc. w 2050 r. Lasy Polski są bogate w rośliny, zwierzęta i grzyby. Żyje w nich 65 proc. ogółu gatunków zwierząt.
Lasy rosną w naszym kraju na glebach najsłabszych, głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Wpływa to na rozmieszczenie typów siedliskowych lasu w Polsce. Ponad 55 proc. powierzchni lasów zajmują bory. Na pozostałych obszarach występują siedliska lasowe, głównie mieszane. Ich niewielką część stanowią olsy i łęgi – niewiele ponad 3 proc.
W latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc.
Na terenach nizinnych i wyżynnych najczęściej występuje sosna. Rośnie ona na 64,3 proc. powierzchni leśnej w PGL LP oraz na 57,7 proc. lasów prywatnych i gminnych. W górach przeważa świerk (zachód) oraz świerk z bukiem (wschód). Dominacja sosny wynika ze sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości. Kiedyś monokultury (uprawy jednego gatunku) były odpowiedzią na duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników.
W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział innych gatunków, głównie liściastych. Leśnicy odeszli od monokultur – dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do naturalnego dla danego terenu. Dzięki temu w latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc. Coraz częściej występują dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby.
W naszych lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat. Coraz więcej jest drzew dużych, liczących ponad 80 lat. Od końca II wojny światowej ich powierzchnia wzrosła z 0,9 mln ha do prawie 1,85 mln ha.
Raporty o stanie lasów w Polsce
Najnowsze aktualności
Bliźniacze huby - czyreń dębowy i czyreń śliwowy
Bliźniacze huby - czyreń dębowy i czyreń śliwowy
owocniki czyrenia dębowego
Czyreń dębowy
Czyreń śliwowy
Forma rozpostarta czyrenia śliwowego
Młody czyreń śliwowy
Czyreń dębowy
Czyreń dębowy
Czyreń dębowy i czyreń śliwowy występują pospolicie w Polsce. Owocniki obu grzybów są wieloletnie i bardzo do siebie podobne.
Czyreń dębowy (Phellinus robustus) występuje w lasach, a także w parkach i ogrodach.
Zasiedla on głównie dęby, a w mniejszym stopniu także buki, głogi i robinie.
Z kolei czyreń śliwowy (Phellinus pomaceus), ze względu na swoje preferencje troficzne, występuje przeważnie w sadach i ogrodach, czasami również w śródmiejskich zadrzewieniach i w lasach. Czyreń ten poraża śliwy, jabłonie, grusze, wiśnie i morele.
Owocniki obu czyreni mają postać przyrośniętych bokiem, na ogół półkolistych lub też kopytowatych, twardych wytworów natury. W przypadku czyrenia śliwowego, bardzo często owocniki przyjmują formę rozpostartą, co u czyrenia ogniowego jest niezbyt często obserwowane. Owocniki rozpostarte przypominają przytwierdzoną do powierzchni, rozlaną plamę gęstej substancji. Wierzch owocników u obu czyreni ma oliwkowo szarą barwę, która z wiekiem ciemnieje i może stać się nawet niemalże czarna. Widoczne są na niej koncentrycznie ułożone bruzdy świadczące o corocznym przyroście nowych warstw owocnika. Brzeg jest zaokrąglony i ma barwę żółto rdzawą, bądź też rdzawo brązową. Hymenofor zbudowany jest z rurek o mikroskopijnych średnicach, których pory u czyrenia dębowego są okrągłe, a u czyrenia śliwowego owalne lub kanciaste. Hymenofor ma rdzawo brązową barwę – podobną do barwy brzegu owocnika, ale z reguły od niego ciemniejszą. Wnętrze owocnika wypełnia drewnowaty, twardy miąższ o rdzawo żółtej barwie. Podobnie jak u innych czyreni, pod wpływem KOH (wodorotlenku potasu), miąższ czernieje.
Czyreń dębowy i czyreń śliwowy, poza podobnym wyglądem, mają jeszcze inne cechy wspólne. Żywot obu grzybów jest bardzo podobny. Zakażenie drzew następuje na skutek wniknięcia zarodników czyreni w struktury drewna. Dogodnymi miejscami do wnikania, a następnie rozwoju zarodników są rany powstałe np. w wyniku obłamania gałęzi lub odarcia kory.
Poza sposobem infekowania drzew, także i skutki rozwoju tych grzybów są takie same. Zarówno czyreń dębowy, jak i czyreń śliwowy, doprowadzają do powstania jednolitej, białej zgnilizny drewna.
Czyreń dębowy jest pasożytem, który na ogół zasiedla żywe i zdrowe drzewa, doprowadzając do rozkładu drewna. Natomiast czyreń śliwowy jest saprotrofem i pasożytem słabości.
Oznacza to, że doprowadza on do zamierania i rozkładu porażonych drzew, jednakże w przeciwieństwie do czyrenia dębowego, jego „ofiarami” w głównej mierze są drzewa osłabione lub obumierające.
Oba te grzyby zasiedlając drzewa doprowadzają do zamieranie drzew i rozkładu drewna. Czyreń dębowy za pomocą swych enzymów uśmierca zarówno młode, jak i te stare dęby – symbol potęgi, mocy i trwałości. Z kolei czyreń śliwowy przyczynia się do zamierania drzew rodzących owoce w naszych sadach, czy też tych rosnących w lasach, wśród pól,
a także drzew wzbogacających zieleń miejską. Takim postępowaniem oba grzyby ukazują jedno ze swoich oblicz – te złe z punktu widzenia człowieka – producenta i konsumenta surowca drzewnego i owoców.
Przedstawione czyrenie, tak samo jak i inne grzyby nadrzewne – rozkładając drewno przyczyniają się do obiegu materii i przepływu energii w środowisku. W ten sposób ujawniają swe drugie oblicze o przyrodniczo ważnym znaczeniu.
