Cała historia rozpoczyna się w latach 80-tych, kiedy to na skutek silnych wiatrów w świerkowym lesie rosnącym nieopodal siedziby Nadleśnictwa Kudypy powstają duże zniszczenia.  Stary drzewostan, z którego pozyskiwano nasiona świerkowe ( wyłączony drzewostan nasienny) przestaje pełnić swoje funkcje i kwalifikuje się do wycinki. Mimo zniszczeń las ciągle pozostaje urokliwy: stare drzewa, zróżnicowana rzeźba terenu, naturalne oczka wodne i niewielkie torfowisko – wszystko to sprawia, że olsztyńscy leśnicy zrzeszeni w Polskim Towarzystwie Leśnym wychodzą z inicjatywą założenia w tym miejscu arboretum. Tak też się dzieje.

Arboretum – ta dziwnie brzmiąca nazwa pochodzi od łacińskiego słowa arbor czyli drzewo. W lipcu 1989 roku oficjalnie zapada decyzja o stworzeniu miejsca, w którym mieszkańcy Olsztyna, oraz licznie odwiedzający region turyści mogliby poznawać rodzime gatunki drzew i krzewów. Założenie arboretum wymaga wielu prac przygotowawczych, trwa porządkowanie drzewostanu, wyznaczanie pierwszych ścieżek i alejek. Teren ogrodu zostaje ogrodzony. Kolejnym zadaniem jest przygotowanie miejsca na posadzenie nowych gatunków drzew i krzewów, które w tym lesie naturalnie nie występowały – w Arboretum rosnąć mają rośliny z całej Polski, charakterystyczne nie tylko dla lasów Warmii i Mazur ale również z gór czy strefy nadmorskiej – konieczne jest przerzedzenie drzewostanu, usunięcie podszytów i zakrzaczeń. W powstałych lukach w latach 90 zaczyna się sadzić pierwsze gatunki – sadzonki sprowadzane są z zaprzyjaźnionych ogrodów botanicznych i arboretów. Szczegółową koncepcję zagospodarowania ogrodu pracowuje Jerzy Tumiłowicz – wieloletni dyrektor jednego z najpiękniejszych arboretów w Polsce – Arboretum w Rogowie. Zgodnie z opracowanymi założeniami wstępnymi i program ogólny funkcjonowania w Arboretum powstają dwa działy „Flora Polska” i „Kolekcja drzew i krzewów obcego pochodzenia”.

Przez kolejne lata w kudypskim Arboretum trwają prace związane z sadzeniem nowych roślin i rozbudową infrastruktury drogowej i turystycznej. Do roku 2004 zagospodarowana powierzchnia ogrodu wynosi 7,45 ha. Pojawiają się liczne wiaty, ławki i tablice edukacyjne z opisami gatunków, przez torfowisko poprowadzona zostaje specjalna kładka umożliwiająca przejście przez ten niedostępny, ale bardzo urokliwy teren. Wysadzone w ogrodzie rośliny to ponad 300 gatunków i odmian drzew i krzewów rodzimych oraz 700 obcego pochodzenia.

W 2005 roku, staraniem ówczesnego kierownika ogrodu – Witolda Szumarskiego, Arboretum uzyskuje zgodę Ministra Środowiska na prowadzenie ogrodu botanicznego i do dnia dzisiejszego jest jedynym takim obiektem w woj. warmińsko- mazurskim.

W 2004 roku Arboretum powiększa się o przylegające tereny i powierzchnia ogrodu zwiększa się do 15,69 ha. W 2012 roku do użytku oddany zostaje budynek wyposażony w nowoczesne technologie i przystosowany do odwiedzin osób niepełnosprawnych - znajduje się w nim sala edukacyjna oraz toalety. W kolejnych latach na nowym terenie powstają ścieżka zdrowia oraz infrastruktura turystyczna zrealizowana w ramach projektu „Aktywne Udostępnianie Lasu”, trasa biegowa wokół ogrodu oraz ścieżka dydaktyczna pozwalająca na dojście leśnymi drogami z Olsztyna do Kudyp.

Po 30 latach prace w ogrodzie nie zwalniają tempa. Każdego roku kolekcja arboretum powiększa się o nowe gatunki roślin. Opracowana została specjalna aplikacja mobilna ułatwiająca zwiedzanie ogrodu. Powstają nowe ścieżki i tematyczne zakątki. W listopadzie ubiegłego roku udostępniony został zakątek historyczny – poświęcony międzywojennym dziejom Nadleśnictwa Kudypy. Od czerwca można zrelaksować się w zakątku relaksu – pobujać się w rozwieszonych wśród drzew hamakach lub po prostu chwilę odpocząć na drewnianym leżaku słuchając śpiewu ptaków i szumu drzew. Dzięki wolontariuszom z Demant Technology Center odświeżona została infrastruktura ogrodu, powstał też mały plac zabaw, z którego chętnie korzystają nasi najmłodsi goście. 

Arboretum znajduje się zaledwie kilka kilometrów od olsztyńskich Dajtek. Można tu dojechać samochodem, rowerem lub autobusem miejskim nr 107 ( kursy do Łupstycha), albo wybrać się na spacer przez las. Ogród jest czynny codziennie od 15 kwietnia do 31 października w godzinach 9.00-18.00. Warto choć raz odwiedzić ten niezwykły las – serdecznie zapraszamy.